Ergebnisse | Bibliografie der Benelux-Grenzgeschichte

BALTUS, Dolf, 2022. Vaalserberg. Of het plateau 322,5 mtr. Vaals: Heemkundekring Sankt Tolbert. Verleden & heden, Themanummer 6

FRERIKS, Kester und Martijn STORMS, 2022. Grensverkenningen. Langs oude grenzen in Nederland. Amsterdam: Athenaeum-Polak & Van Gennep. ISBN 978-90-253-1463-7

Klappentext: „Oude kaarten, of ze nu getekend zijn, met de hand ingekleurd of gedrukt, laten een wereld zien die ver weg lijkt. Maar is dat zo? In de Universitaire Bibliotheken Leiden bevindt zich een rijke collectie oude kaarten en atlassen die de Leidse verzamelaar Johannes Tiberius Bodel Nijenhuis honderdvijftig jaar geleden aan de universiteit schonk. Een groot aantal kaarten in deze collectie beeldt grenzen af. Grenslijnen, waterlinies, riviergrenzen, staatsgrenzen, dijken en sloten, zelfs de grens tussen eb en vloed of tot waar klokgelui hoorbaar is. Natuurschrijver Kester Freriks en conservator Martijn Storms brengen de papieren collectie tot leven. Kester Freriks ging door heel Nederland op zoek naar de grenzen van vroeger in het landschap van nu. Hij volgde oude grenslijnen die in het verre verleden getekend zijn, kon ze aanraken en er langslopen. Gaandeweg ontstaat een caleidoscopisch beeld van de omgang van de mens met het landschap. Hoe kleiner en dichter bevolkt het land, hoe meer grenzen. Ook de ligging van Nederland, deels onder de zeespiegel, vraagt om het trekken van grenzen. Na lezing is er maar één conclusie: grenzen zijn onlosmakelijk verbonden met het échte Nederland en het Nederlandse landschap.“

POHLE, Frank, 2022. Dreifältig eine? Zur Konstruktion von Regionalität im Dreiländereck Deutschland-Belgien-Niederland. In: Miłosława BORZYSZKOWSKA-SZEWCZYK, Gertrude CEPL-KAUFMANN, Jasmin GRANDE und Eliza SZYMAŃSKA (Hrsg.), Gedächtnistopografien in Grenzräumen. Das Pommernland, Danzig und das Rheinland als trilaterale Kulturregionen. Osnabrück: fibre. S. 133–156. Einzelveröffentlichungen des Deutschen Historischen Instituts Warschau, 44

BORGER, Guus J., 2021. Het Maas-Scheldekanaal, een bron van conflicten. In: Jaap Evert ABRAHAMSE, Henk BAAS, Sonja BARENDS, Dré van MARREWIJK, Ben de PATER und Michiel PURMER (Hrsg.), Het landschap beschreven. Historisch-geografische opstellen voor Hans Renes. Hilversum: Verloren. S. 261–266

MÖLICH, Georg, 2021. „Gemeinsame Ordnungen“ oder „Grenzen“ - Historiker und der Begriff des Rheinlandes vor dem Ersten Weltkrieg. Justus Hashagen (1877–1961) im Kontex. In: ARBEITSKREIS FÜR HISTORISCHE KULTURLANDSCHAFTSFORSCHUNG IN MITTELEUROPA (Hrsg.), Les pays de l’entre-deux. Übergangsräume - Grenzregionen - Konfliktzonen. Mit Beiträgen der Jahrestagung 2019 in Saarbrücken. Bonn: Selbstverlag ARKUM e.V. S. 291–306. Siedlungsforschung, 38

PIETSCH, Folkmar, 2021. Partnerschaft der kurzen Wege. Fünfzig Jahre Jumelage zwischen Wegberg, Echt (NL) und Maaseik (B). Heimatkalender des Kreises Heinsberg. 2021. S. 200–206

RIDDER, Bram de, 2020. Border Management during the Eighty Years’ War. Passports for Persons Crossing the New Habsburg-Dutch Border, 1568–1648. In: Bram de RIDDER, Violet SOEN, Werner THOMAS und Sophie VERREYKEN (Hrsg.), Transregional territories. Crossing borders in the early modern Low Countries and beyond. Turnhout: Brepols. S. 183–208. Habsburg worlds, 2

UNFRIED, Martin, Lavinia Susan Josephine KORTESE und Anouk BOLLEN-VANDENBOORN, 2020. The Bottom-Up Approach. Experiences with the Impact Assessment of EU and National Legislation in the German, Dutch and Belgian Cross-Border Regions. In: Eduardo MEDEIROS (Hrsg.), Territorial Impact Assessment [online]. Cham: Springer. S. 103–121. Advances in Spatial Science. Verfügbar unter: https://doi.org/10.1007/978-3-030-54502-4_6

Aus den Verlagsangaben: „Considering the myriad cross-border regions that the EU counts, it is impossible for the European Commission to map detailed territorial cross-border effects in all of the EU’s border regions for the impact assessments it conducts. National governments also face obstacles when seeking to cohesively integrate cross-border impact assessments in the existing frameworks that they use to assess the impact of new legislative, policy and enforcement measures. Even border regions or cross-border entities themselves face challenges in implementing impact assessments in their own territories. Despite the need for structural analyses of the border effects of newly adopted legislation and legislation under review, in terms of policy and enforcement, there are issues regarding the availability of academic resources, relevant tools and know-how. For the last couple of years, researchers from Maastricht University have been assessing as a bottom up exercise the potential effects of legislative proposals on the specific Dutch/German and Dutch/Belgium cross-border territories. This article presents the methodology used and the experiences gained from 2016 to 2019 by highlighting a number of interesting cases. It also offers future ideas for conducting similar “bottom-up” regulatory territorial impact assessments in cross-border regions.“

View on doi.org

RICHTER, Thomas, 2019. Die politische Grenze als konfessioneller Grenzfall. Ein Grenzkonflikt zwischen der Reichsstadt Aachen und den Generalstaaten im Jahr 1663. In: Stephan LAUX und Maike SCHMIDT (Hrsg.), Grenzraum und Repräsentation. Perspektiven auf Raumvorstellungen und Grenzkonzepte in der Vormoderne. Trier: Kliomedia. S. 99–114. Trierer historische Forschungen, 74

UHRMACHER, Martin, 2019. Neue Staaten – neue Grenzen. Die Rhein-Maas-Mosel-Region zwischen den Grenzbereinigungen des Ancien Régime und der Neuordnung durch den Wiener Kongress (1779–1816). In: Andreas FICKERS, Norbert FRANZ und Stephan LAUX (Hrsg.), Repression, Reform und Neuordnung im Zeitalter der Revolutionen. Die Folgen des Wiener Kongresses für Westeuropa. Berlin; Bern; Wien: Peter Lang. S. 155–183. Luxemburg-Studien, 15

ARIJS, Karen, 2017. Vormen van regionaal bewustzijn en nationale identiteit in Belgisch- en Nederlands-Limburg 1866–1938. Hilversum: Verloren. Maaslandse monografieën, 82. ISBN 978-90-8704-648-4

„In 1839 gingen Nederland en België uit elkaar. Sindsdien waren er twee provincies met de naam Limburg en de rivier de Maas werd een staatsgrens. Karen Arijs onderzoekt of zich na het ontstaan van de beide Limburgen een grensoverschrijdend regionaal bewustzijn heeft ontwikkeld. Vonden de bewoners aan weerskanten van de Maas dat zij meer met elkaar waren verbonden dan met andere Belgen/Vlamingen respectievelijk Nederlanders/rooms-katholieken? Voelden zij zich meer verbonden met hun streek (Groot-Limburg) dan met hun land? De vraag wordt uitgewerkt aan de hand van koninklijke bezoeken, herdenkingen, historische optochten en andere openbare feestelijkheden in Hasselt, Tongeren en Maastricht. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat er van interregionaal bewustzijn geen sprake was. Het grensoverschrijdend regionalisme, dat gelooft in een tijdloze toestand van 'samen horen', is een hedendaags idee.“

DRÖGE, Philip, 2017. Niemands Land. Die unglaubliche Geschichte von Moresnet, einem Ort, den es eigentlich gar nicht geben durfte. München; Berlin; Zürich: Piper. ISBN 978-3-492-05831-5

Aus dem Verlagstext: „1816 fiel ein kleines Stückchen Land in der Nähe von Aachen zwischen alle Stühle: Sowohl Preußen als auch die Vereinigten Niederlande beanspruchten das Gebiet für sich, und man konnte sich partout nicht einigen, weil ausgerechnet dort eine wirtschaftlich bedeutsame Zinkmine lag. So kam es zu einem phantastischen Provisorium, das über hundert Jahre währen sollte – einem 3,4 Quadratkilometer großen Mikro-Land namens „Neutral-Moresnet“ mit zunächst 256 Einwohnern, von denen keiner so richtig wusste, wohin man eigentlich gehörte. Moresnet wurde zu einem Eldorado für Schmuggler, Abenteurer und Träumer aller Couleur, bis es im Ersten Weltkrieg von den Deutschen besetzt und 1919 dann Belgien zugeschlagen wurde. Eine unglaublich skurrile Geschichte, charmant und humorvoll erzählt.“

PAULISSEN, Maurice, 2017. Les «Kinkenwegen» et «kinkenvoerders» du duché de Limbourg et des pays d’Outre-Meuse. Le transport des céréales et du charbon à l’aide de chevaux de bât dans la région transfrontalière d’Aix-la-Chapelle, Liège et Maastricht, aux XVIIIe et XIXe siècles. In: Bruno DUMONT (Hrsg.), Le Duché de Limbourg et les pays d’Outre-Meuse. Actes du colloque international tenu à Liège et à Maastricht les 23 et 24 mai 2016. Brüssel: Archives générales du Royaume. S. 145–176. Miscellanea archivistica. Studia, 217. ISBN 978-94-6391-015-6

ZIJLMANS, Roel, 2017. Troebele betrekkingen. Grens-, scheepvaart- en waterstaatskwesties in de Nederlanden tot 1800. Hilversum: Verloren. ISBN 978-90-8704-637-8

Aus der Verlagsmeldung: „Dit boek beschrijft de belangrijkste aspecten van de grensvorming tussen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden, van de Romeinse Tijd tot aan de negentiende eeuw. Onderdeel daarvan zijn bilaterale scheepvaart- en waterstaatskwesties. Ze worden behandeld vanuit de politieke geschiedenis, rechtsgeschiedenis en waterbouwkunde. Zijlmans besteedt aandacht aan de grote maar vrij onbekende strategische kanaalverbindingen en rivierverleggingen, die het Zuiden economisch en militair overwicht moesten verschaffen. Doorlopend richtpunt is de rechtsgeschiedenis van de doorvaart op grensoverschrijdende rivieren, zoals de Schelde. De 'sluiting' van deze rivier in de Tachtigjarige Oorlog brengt hij tot reële proporties terug. Ook prikt hij mythes door over het rivierenrecht. Het naschrift behandelt de argumentaties over het Schelderegime, speciaal de vermeende verplichting om de Westerschelde steeds aan te passen aan ontwikkelingen van de scheepvaart. Het gedegen bronnenonderzoek is verwerkt tot een eigenzinnig en goed leesbaar verhaal dat een nieuwe visie biedt op Belgisch-Nederlandse kwesties.“

DRÖGE, Philip, 2016. Moresnet. Opkomst en ondergang van een vergeten buurlandje. Antwerpen: Spectrum. ISBN 978-90-00-34960-9

KNOTTER, Ad, 2016. Zo dicht bij elkaar, maar toch heel anders. Eigendomsverhoudingen, productie en werkgelegenheid in de vier mijnbouwgebieden in het Maas-Rijngebied. Studies over de sociaal-economische geschiedenis van Limburg/Jaarboek van het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg. 2016. Bd. 61, S. 108–135. DOI https://doi.org/10.58484/ssegl.v61i12431

REYBROUCK, David Van, 2016. Zink. Amsterdam: Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek. ISBN 978-90-596-5358-0

BARTH, Alexander, 2015. Heizöl, Hongkong Rocks und Hahnenfedern. 1960–1990. Drei Jahrzehnte Schmuggel im Aachener Raum. In: Myriam KROLL und Thomas MÜLLER (Hrsg.), Mokka Türc & Marihuana. Schmuggel an der Aachener Grenze. Aachen: Centre Charlemagne. S. 104–113

KROLL, Myriam und Thomas MÜLLER (Hrsg.), 2015. Mokka Türc & Marihuana. Schmuggel an der Aachener Grenze. Aachen: Centre Charlemagne. ISBN 978-3-00-051668-9

LÖHR, Christoph, 2015. Das Ende der Rucksackzeiten. In: Myriam KROLL und Thomas MÜLLER (Hrsg.), Mokka Türc & Marihuana. Schmuggel an der Aachener Grenze. Aachen: Centre Charlemagne. S. 114-[...]